Bulla z sumeryjskimi tokenami

Description

Bulla z sumeryjskimi tokenami
Zestaw zawiera:
Plansza z sumeryjską kopertą
- 6 bloczków przestawiające tokeny w systemie liczbowym Sumerów
- 6 bloczków - odpowiedników późniejszych nacięć na bullach a później na tabliczkach
- glina rzeźbiarska do wypelenia


Gliniane żetony z łac. calculie z okresu 9.000 do 2.000 p.n.e.  znaleziono w wielu miejscach badań archeologicznych na Bliskim Wschodzie.
Niedaleko Zatoki Arabsko-Perskiej około 3,5tys p.n.e., znajdywały się dwie rywalizujące ze sobą krainy Sumer i Elam (dzisiejszy Irak i Iran). 
Cywilizacje te były podobne do siebie.
Dotychczas system  numeryczny, nie spełniał wymagań narastających w skutek powstania rzemiosła i wobec coraz bardziej ożywionej wymiany handlowej. 
Potrzebowano utrwalania wyników przeliczeń, inwentaryzacji, sprzedaży, kupna i dystrybucji, codziennych już wtedy czynności handlowych.
Urzędnicy w czasach cywilizacji sumeryjskiej i elamickiej opracowali w około 3 500 p.n.e system rachunkowy, który pozwalał pokonać te 
narosłe trudności na pewien czas. 
Sumerowie, którzy mieli zwyczaj liczenia wg bazy 60 z 10. 

przedstawiali:

1-jako mały stożek, 
10 przez małą kulkę, 
60 duży stożek, 
600 duży przewiercony stożek, 
3600 kula,
36 000 przewiercona kula. 
Gliniane żetony o umówionej wartości zamykano w kulistym lub owoidalnym glinianym naczyniu, na którego powierzchni odbijano cylindryczne pieczęcie, 
jedną lub dwie, żeby zaświadczyć pochodzenie.
(W krajach Sumeru i też w Elamie od około 3500r.p.n.e. zamożni ludzie nosili na szyi swoje pieczecie wykonane ze szlachetnych kamieni, na których 
widniały indywidualne symbole). 

System nie był wygodny ponieważ trzeba było stłuc naczynie za każdym razem, gdy chciało się obliczyć jego zawartość. 
Około 3300p.n.e. rachmistrze wpadli na pomysł żeby kamyki zamknięte w naczyniach do rachuby oznaczać symbolami i żłobić je na ściankach tych naczyń. 
U Sumerów wyglądało to w taki sposób: 

1 kulka-mały stożek -małe wgłębienie 
10-kulka-małe wyciśnięte kółeczko 
60-duży stożek -szerokie wgłębienie 
600-duży przewiercony stożek - szerokie wgłębienie w wyciśniętym małym kółeczkiem w środku
3600-kulka -duże odciśnięte koło 
36tys- przewiercona kula-wielki odcisk koła zawierający w środku mniejszy odcisk. 
Chodziło tu zatem o coś w rodzaju streszczenia lub symbolizację graficzną zawartości tego dokumentu rachuby. 
Odtąd wiec nie będzie trzeba tłuc naczynia w celu sprawdzenia rachunku lub spisu inwentarza. 
-wystarczy przeczytać informację na powierzchni dokumentu. Odciski jednej lub większej ilości pieczęci wskażą pochodzenie naczynia i autentyczność 
dokumentu, a wyryte znaki określą dokładnie ilość czegoś, czego dotyczy dana operacja handlowa. 
Te znaki numeryczne to prawdziwy system pisania liczb -narodziny pierwszych w historii cyfr. 
Ale po co teraz te żetony w środku? 
Po co lepić koperty, wrzucać zawartość skoro można tak łatwo przedstawić ich wartość znaczkami na glinianych tabliczkach? 
I tak około 3250pne przestano używać kamyków calculi a koperty zamieniono na tabliczki z początki trochę okrągłe podobne do naczyń a z biegiem 
czasu bardziej przypominające prostokątne tabliczki. 

cyt.Georges Ifrah "Dzieje liczby czyli historia wielkiego wynalazku"